ŞİRKETLERİN UZUN ÖMÜRLÜ OLMASININ İLACI BULUNDU; AİLE ANAYASASI

Gerek 23 yıllık Yönetim Danışmanlığı iş yaşamımda gerekse İşletme Ekonomisi Yüksek Lisansı yaparken en fazla ilgimi çeken alan ülkemizdeki işletme ömürlerinin kısalığı ve Aile şirketlerinin kurumsallaşamaması oldu . Çok ciddi bir kaynak israfına neden olan bu alan da bir CMC Sertifikalı Yönetim Danışmanı olarak ; yetkinliğimi de arttırarak hem Aile Anayasası hem de Şirket Kurumsallaşmasında yoğunlaşarak aile ve şirketlere profesyonel ekibimle hizmete devam etmekteyim.

Tabi girişimcilere İş Planı konusunda eğitimler vererek doğru başlangıçlar yapılmasını da çok değerli bulduğumu belirtmem gerekir.

Hızlı değişen teknoloji ürün yaşam çizgisinin giderek kısalması hepsinden ötesi küresel ekonomideki belirsizlikler bir yandan tehdit ve krizler tetiklerken gerekli önlemleri alabilmiş esnek ve dayanıklı şirketler için fırsatlar sunmaktadır.

Bu nedenle şirketlerin esnek ve dayanıklı örgütsel yapılara sahip olması gerekmektedir. Bunun için şirketler gerçeklerle yüzleşebilmeyi becerebilmelidir. Günümüz koşullarında şirketlerin mevcut başarısının eskisinden daha az kalıcı olduğunu ve sürdürülebilir olmayabileceğini gösteren bir çok örnek bulunmaktadır.

Innosight kuruluşunun 2018’de yaptığı bir araştırmaya göre bundan 60 yıl önce bir şirket standard and poors (S&P) 500 listesinde ortalama 61 yıl kalabiliyordu. 2017 yılı itibariyle bu süre 22 yıla inmiştir. Önümüzdeki 10 yıl içerisinde 500 şirketin yarısı değişecek İnovasyon ve değişimden en çok etkilenen sektörler başta perakende olmak üzere finansal hizmetler , sağlık, enerji , seyahat ve emlak sektörleridir. Artık, bugünün dünyasında ayakta kalmak ve büyümek için “farklılaşmak” zorunluluk olmuştur. Bu ise şirketlerin kurumsallaşmasından önce Ailenin Kurumsallaşması ile sağlanabilir.

Ailenin Şirketinin Kurumsallaşması için bir Aile Anayasası oluşturmayı, Aile-Yönetim ilişkilerinin belirlenmesi, Aile Konseyi oluşturarak, iletişimi arttırmayı, Bir çatışma yönetimi sistematiği oluşturmayı Bir devir planı yapılmasını ve Hissedar sözleşmesi hazırlamayı gerektirir. Aile işletmelerinde kurumsallaşmaları için aşağıdaki sistemlerin geliştirilmesi ve daha da önemlisi uygulanması gerekir: –Yönetim sistemlerinin geliştirilmesi (organizasyon yapısı, görev, yetki ve sorumlulukların yer aldığı görev tanımları, prosedürler, standartlar, yönetsel sistemler), –Amaçların paylaştırılması (vizyon, misyonun herkes tarafından bilinmesinin sağlanması), -Sürekliliğin sağlanması bakımından yaşamsal öneme sahip planlama çalışmasının yapılması (aile planı, varis planı, miras planı, stratejik planı), -Organizasyonel kültür (aile değerlerinin, inançlarının, normlarının hakim olduğu aile kültürü ve işletme değerlerinin, normlarının hakim olduğu işletme kültürü), İnsan kaynakları yönetim sistemleri (işe alma, eğitim, ücretlendirme, performans değerlendirme, kariyer planlama, motivasyonel uygulamalar), -Çevresel faktörlerinin izlenmesi (kurum içerisindeki koşulları ifade eden iç çevre ile kurumun faaliyet gösterdiği sektördeki, bölgedeki, ülkedeki vb. koşulları ifade eden dış çevre), -Finansman yönetimi (fon temini, fonların kullanımı, nakit giriş-çıkış dengesi), -Üretim yönetimi (ürün kalitesi, fitreler, iadeler, üretim verimliliği, teknolojik düzey, tezgah kapasiteleri), -Pazarlama yönetimi (pazarlama araştırmaları, hedef kitle belirleme, fiyatlandırma politikası, reklam ve tanıtım faaliyetleri, dağıtım kanallarının etkililiği satış araştırma politikaları, satış sonrası hizmetler), -Aile ve iş ilişkilerinin birbirinden ayrılmasının sağlanması, -Aile içi etkili bir iletişimi sağlayıcı, muhtemel sorun alanlarını ve çatışmaları önleyici temel ilkelerinin belirlenmesi (aile anayasası, hissedarlar sözleşmesi)

KURUMSALLAŞMANIN YARARLARI
Kurumsallaşma dinamik bir süreçtir ve tam anlamıyla uygulanırsa, -Ailede iç huzur sağlanmakta ve Mutlu aile olayı gerçekleşmektedir. -Şirketin profesyonel yönetimi sağlanmış olmakta ve performans ölçülmektedir. -Borsada güven telkin edilmekte ve ek sermaye katkısı oluşmaktadır. -Yabancı sermaye/ortağa güven telkin edilmekte, -Yeni teknoloji ve pazarlara erişim gerçekleşmektedir. -Böyle şirketin kuşaktan kuşağa büyüyerek sürekliliği sağlanır. Ancak kurumsallaşmada dikkat edilecek husus, dikkatli bir biçimde yapılmazsa şirketi organizasyonel hantallaşmaya götürebilmektedir.

AİLE ANAYASASI
Bir aile şirketinin en zayıf noktası, aile ve şirket kavramlarının bir birine karıştırılmasıdır. Bu nedenden ötürü şirketlerin gelecek kuşaklara devredilmesi ev kurumsal bir yapıya kavuşturulması için bir aile anayasasına gerek görülmektedir. Aile anayasası şirketin gelecek kuşaklara kurumsal bir yapının devredilmesi; şu andaki ve gelecekteki işlerin işleyişini kolaylaştırmak için yardımcı olması amacıyla oluşturulmaktadır. Bir aile anayasası dokümanı içerisinde yer alan bölümler, Aile Konseyi ve Aile Meclisi Üyelerinin tanımlanması, Başkan ve üyelerinin tanımlanması aile vizyonu, Şirket/şirketlerin vizyonu ile uyumlu aile vizyonu tanımlanması.

Aile anayasasının amaçları ise;
(1) Aile şirketine sağlam bir temel oluşturmak ve aile dışı profesyonel yöneticiler ve ortaklar inşa etmek. (2) Ailenin mülkiyet birliğini korumak ve aile işletmesinin geleceğine ilişkin olarak ailenin bağlılığını güçlendirmek. İşletmenin gelecekteki sahipleri olacak kişilerin işletmedeki rollerine ilişkin beklentileri şekillendirmek. (3) Aileyi bir arada tutmak ve gereksiz yanlış anlamalardan doyalı çıkabilecek anlaşmazlıkları baştan kural koyarak önlemek. Burada önemle belirtilecek olan, çoğunlukla aile meclisleri ile yürütme kurularının birbirine karıştırılmış olmasıdır. Yürütme kurulları tamamen icraya yönelik kurullar olup üyeleri arasında profesyonellerde bulunabilmektedir. Ancak aile meclisi içerisinde profesyonel üyelik yoktur ve tamamen aileye yöneliktir. Yönetim Kurulunun üç temel işlevi bulunmaktadır; 1.Ortakların çıkarlarını temsil etmek ve korumak, 2.Şirketin uzun vadeli stratejik gündemini oluşturmak, 3.Genel müdürün birincil danışmanı olmak, Aile şirketlerinden kurumsallaşma sürecinin belki de en önemli ayağı, aile anayasasıdır. Aile şirketinin oluşturulması ise aile şirketi anayasasının en önemli belirleyici aşaması da yönetim kurulunun oluşumudur.

Aile işletmelerinde profesyonelleşmeye geçiş için belirli aşamaların gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu aşamalar şu şekilde sıralanabilmektedir;
1.Karar vermede merkezileşmenin azalması,
2.Formel bir iş akış yapısı başka deyişle iş planlarının oluşumu,
3.Koruyucu stratejilerden sıyrılma,
4.Açık ve net yazılı kurallar silsilesi,
5.Etkin bir iç kontrol sisteminin kurulması,
6.Rol belirsizlikleri ve kişisel çatışmalarından kaçınma,
7.Yetki ve sorumlukların açıkla belirlenmesi,
8.Eğitim, oryantasyon ve rotasyona önem verilmesi,
9.Teknoloji, değişim ve Ar-ge konularının açık bir yaklaşım izlenmesi, 10.Açık ve belirgin departmanlaşma sürecine geçim olarak sıralanabilir.
11.Aile İşletmelerinde Geleceğin yöneticilerinin Sahip Olması Gereken Nitelikleri: Mantıklı olmak, Mantık ve duygu sıralanmasında mantığa öncelik vermek, Genel kültür sahibi olmak ,Eğitimli olmak, İşletmeyle barışık olmak, İletişim kabiliyeti gelişmiş olmak, Emek ve piyasa koşulları hakkında bilgi ve tecrübe sahibi olmak, Paylaşma kültürü kazanmış olmak, Önceden hareket edebilme kabiliyetine sahip olmak, Paylaşımcı olmak
12.Aile İşletmelerindeki İkinci Kuşağın Yerleştirilmesine Yönelik Tedbirler: İkinci kuşağa aile işini sevdirmek Aile ve iş hayatını birbirinden ayrı iki sistem olarak yapılandırmak Aile üyelerinin performansını dikkate almak İşletmede görev tanımlarını açık hale getirmek Aile üyelerinin yeteneklerine uygun istihdamı sağlamak Çocuklar arasında cinsiyet ayrımı yapmamak Gelin, görümce ve diğer akrabaları geliştirmek Aile üyeleri arasında performansa göre ücretlendirme sistemi kurmak Ailenin evdeki bireylerin de şirketten hayattayken faydalanmalarını sağlamak. Ve bu süreç tamamlanıp sağlıklı ve uygulanabilir bir Aile Anayasasına sahip olduktan sonra da ; Şirketlerde kurumsallaşmayı sağlamak …

Ferudun GÜNDÜZ, CMC(*)
(*) CMC; CMC Nedir? Certified Management Consultant (Sertifikalı Yönetim Danışmanı) unvanının baş harflerinden oluşan CMC, yönetim danışmanlığı mesleğinin uluslararası profesyonel yetkinlik belgesi ve sertifikasıdır. CMC unvanı, Yönetim Danışmanlığı hizmeti alan tüm kurum ve kuruluşlar için doğru yönetim danışmanını seçmede tercih edilen niteliktir. CMC belgesi kişinin yetkinliğinin, mesleki bilgi ve becerisinin belgelendirilmesi olduğu kadar uluslararası standartlarda hizmet verildiğinin de tescilidir.